Cá chép khi ở giai đoạn cá chép giống và cá hương thường hay bị bệnh kênh mang dẫn tới chết với số lượng lớn và gây thiệt hại không nhỏ cho người nuôi. Để giảm thiểu thiệt hại về kinh tế và mang lại hiệu quả cao, trước và trong khi nuôi bà con nên tìm hiểu nguyên nhân và có các biện pháp phòng trị bệnh.
Cá chép là một trong những đối tượng cá nước ngọt được nuôi phổ biến trong các ao, hồ, ruộng hay lồng bè. Thịt cá chép rất thơm ngon nên được nhiều người ưa chuộng và đưa vào nuôi trồng. Tuy nhiên, trong quá trình ương nuôi cá chép hương lên cá chép giống đã gặp nhiều trở ngại do dịch bệnh, đặc biệt là bệnh kênh mang. Đây là một bệnh lây truyền giữa người, gia súc, gia cầm và cá do ấu trùng sán lá Centrocestus fomorsanus gây ra. Do ấu trùng sán nằm trong bọc bởi các bao nang nên hầu hết các hóa chất thường dùng để diệt ký sinh trùng cá như sulphat, muối ăn, formaline, thuốc tím, thậm chí cả hóa chất cấm như xanh malachine đều không hiệu quả. Vì vậy, để điều trị bệnh cho cá, mang lại hiệu quả cao bà con phải xác định được nguyên nhân gây bệnh và từ đó có biện pháp phòng trị hiệu quả như dưới đây.
Tác nhân gây bệnh kênh mang ở cá chép
Ấu trùng (Metcercaria) của sán lá song chủ Centrocestus formosanus (Nishigori, 1924) ký sinh ở mang cá. Bào nang hình ovan, kích thước 0,16 - 0,23 x 0,125 - 0,178 mm.
Cá chép khi ở giai đoạn nhỏ thường bị bệnh kênh mang, chủ yếu do hai tác nhân chính gây ra là thích bào tử trùng Myxobolus sp và ấu trùng sán lá Centrocestus formosanus.
Thích bào tử trùng gây bệnh ở cá chép là các loài thuộc giống bào tử sợi Myxobolus (Biitschli,1882). Đặc điểm riêng của nó là phía trước bào tử có 2 cực nang, thường các loài có 2 cực nang bằng nhau và một số ít loài có 1 cực nang bị thoái hóa (Myxobolus toyamai).
Ấu trùng sán gây bệnh kênh mang ở cá chép
Biểu hiện của bệnh
Cá chép khi bị kênh mang thường có các biểu hiện chung như: Cá bơi lờ đờ ở tầng mặt gần bờ, không có phản ứng với tiếng động, cá có hiện tượng nắp mang hở, không khép kín. Sau đó, cá chết nổi lên bờ và chết nhiều vào những ngày thời tiết thay đổi ở những ao ương dày.
Cá mắc bệnh do nhiễm ấu trùng sán C. formosanus: Ấu trùng sán ký sinh nằm sâu trong tơ mang tạo thành bọc, tập trung nhiều ở gốc và trên tơ mang, làm tơ mang bị biến dạng. Khi nhiễm ấu trùng ở cường độ cao, mang cá sưng lên, trương phồng, nắp mang không thể đậy kín các phiến mang và ảnh hưởng đến hô hấp của cá nhưng mang vẫn có màu hồng tươi. Bệnh thường xảy ra ở cá chép hương 2 tuần tuổi đến cá giống nhỏ < 10 g/con. Khi bị bệnh, tốc độ sinh trưởng chung của cá so với các ao cùng ương giảm khoảng 30 - 50% .
Do thích bào tử trùng Myxobolus sp.: Sợi thích ty cắm vào và xâm nhập tổ chức mang. Trong quá trình xâm nhập, sợi thích bào tử trùng tiếp tục sinh sản cho đến khi tạo ra các khối u màu trắng to bằng hạt tấm, hạt gạo có thể quan sát bằng mắt thường trên mang cá. Bệnh này thường xuất hiện ở cá chép giống cỡ 5 - 50 g/con.
Dấu hiệu bệnh kênh mang ở cá chép
Biện pháp phòng bệnh tổng hợp
Bệnh kênh mang ở cá chép do ấu trùng sán ký sinh ở mang cá được bao bọc bởi vỏ bào nang dày, còn thích bào tử trùng lại được nằm trong lớp kitin dày rất khó phá vỡ. Vì vậy, các loại hóa chất thông thường như CuSO4, Formalin, KMnO4 không thể diệt được…Để phòng bệnh cho cá chỉ tiến hành tổng hợp các biện pháp gồm vệ sinh trang trại, hệ thống lồng lưới, bể, ao ương sau mỗi vụ nuôi và trước khi đưa vào vụ nuôi mới. Bên cạnh đó, cần ương nuôi cá với mật độ phù hợp, cho cá ăn đầy đủ chất dinh dưỡng, thức ăn tươi sống phải được khử trùng để tăng cường miễn dịch cho cá nuôi. Ngoài ra, người nuôi nên dùng Chlorine để sát trùng, diệt ký chủ của kí sinh trùng có thể gây bệnh và trong quá trình nuôi cần tránh xây xát trong quá trình san thưa, tránh gây sốc và chuyển bể hoặc phân cỡ cá.
Ương nuôi cá chép với mật độ thích hợp
Biện pháp điều trị bệnh
Kết quả nghiên cứu của Ts. Kim Văn Vạn và cộng sự năm 2012, khi cá chép bị bệnh kênh mang do nhiễm ấu trùng sán, có thể dùng Praziquatel với liều lượng 50 - 75 mg/kg thức ăn, cho ăn liên tục 3 - 5 ngày và cho ăn 10 - 15% trọng lượng cơ thể để tiêu diệt các ấu trùng, giúp cá sẽ khỏe lại.
Do thuốc Praziquatel có mùi đặc trưng nên khi trộn vào thức ăn với liều cao thì cá chép không ăn thức ăn nên hiệu quả điều trị kém. Vì vậy, để có hiệu quả trong 1 - 2 ngày đầu bà con hãy trộn thuốc với liều lượng ít sau đó tăng dần. Đồng thời, để dùng thuốc cho cá hiệu quả hơn, cần bảo thức ăn bằng dầu hoặc chất bao.
Người nuôi muốn đều trị bệnh kênh mang do thích bào tử trùng gây ra có thể trộn thuốc tỏi hoặc Sulfadiazine cho cá chép ăn. Chọn các sản phẩm có thành phần là Sulfadiazine lượng 1 lít/500 - 700 kg thức ăn và cho ăn liên tục trong 5 - 7 ngày thì cá sẽ hết bệnh.
Trong khi điều trị bệnh cho cá chép cũng cần lưu ý, nên cho cá ăn vào buổi sáng để đạt hiệu quả tốt nhất. Bên cạnh đó, ngay từ khâu chọn giống, bà con nên chọn những trung tâm cung cấp giống lâu năm và uy tín như Thủy sản Minh Phú để đảm bảo giống cá không mầm bệnh và khỏe mạnh.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét